مقدمه

دمشق قدیم که بخشی از شهر کنونی دمشق را تشکیل می دهد ، قدیمی ترین شهر آباد کنونی و همچنین قدیمی ترین پایتخت کنونی در جهان می باشد .  بر اساس آثار تاریخی یافت شده در منطقه تل الرماد ، تاریخ دمشق به هزاره نهم قبل از میلاد بر می گردد . این شهر غنی از آثار باستانی بسیار ارزشمند است و در سال ۱۹۷۹ وارد فهرست میراث فرهنگی جهانی یونسکو شده است ولی هم اکنون با خطر حذف از این فهرست مواجه می باشد که ناشی از حوادث و آثار جنگ است .  روزنامه البعث گزارشی در این زمینه تهیه کرده است که در پی می آید :

۴۰ مسجد ، ۱۶ کلیسا ، ۲۲ بازار مسقف و ۶ بازار بدون سقف در دمشق قدیم وجود دارد و مساحت آن ۱۲۸ هکتار با جمعیتی بالغ بر  ۶۲۵۰۰   نفر می باشد . در سال ۱۹۷۶ به عنوان منطقه باستانی برخوردار از انسجام معماری متمایز و منحصر به فرد ثبت گردید و سپس در سال ۱۹۷۹ وارد فهرست میراث فرهنگی جهانی یونسکو شد . در دمشق قدیم  ۱۵۶ رستوران و قهوه خانه دارای مجوز ، ۵۶ هتل و مهمانپذیر ، ۳۸ مدرسه ، ۵ حمام از جمله حمام نورالدین ، الملک الظاهر و البکری ، ۱۸ خان ( سرا )  و ۱۹ جایگاه سنتی و همچنین  ۶۰۰۰  ملک و ۲۰۶۰  منزل مسکونی وجود دارد . خانم ایمان السماره معاون مدیر شهر دمشق قدیم در گفتگو با روزنامه البعث با اعلام اطلاعات و آمار فوق ، افزود طرح های متعددی در دستور کار استانداری در ارتباط با دمشق قدیم وجود دارد که اجرای برخی از آن ها قبل از جنگ شروع شده بود و با جنگ متوقف گردید و هم اکنون اجرایشان از سر گرفته شده است . از جمله اجرای طرح مدیریت بحران ( بلایای طبیعی و آتش سوزی )  و طرح صندوق حمایت دمشق قدیمی که کمیته مربوطه تشکیل شده و در مرحله تنظیم مقررات و موارد حمایت صندوق است . بودجه صندوق نیز از تبرعات و کمک های مردمی تأمین می شود . از جمله طرح های در دست اجرا ، استاندارد سازی و حفظ اصالت مواد ساختمانی بناهای دمشق قدیمی می باشد چون از ویژگی های ساخت و سازهای دمشق قدیم مصالح ساختمانی سنتی اش می باشد که متأسفانه به دلیل شرایط جنگی و بایکوت تأمین مصالح سنتی و به ویژه چوب با مشکل مواجه شده است ولی ما از طریق دفتر عمران مدیریت دمشق قدیم سعی می کنیم اهالی ساکن در این منطقه را با نمونه های ساخت و ساز سنتی آشنا سازیم و اداره تعمیر و نگهداری نیز قالب های سنتی را در اندازه ها و حجم های متفاوت به طور پیش ساخته آماده می کند و به ساکنین دمشق قدیم برای استفاده در ترمیم و بازسازی بناهایشان می فروشد . از دیگر طرح های در دستور کار ، طرح دمشق قدیم بدون خودرو است که از سال ۲۰۱۱ کلید خورد ولی در همان سال نیز متوقف شد ( به دلیل آغاز جنگ و بحران )  . بر اساس نظرسنجی صورت گرفته از ساکنین این منطقه ، اجرای این طرح به دلیل امتیازات آن از جمله تمیزی آب و هوا ، حفاظت از زیرساخت ها مورد تأیید آن ها می باشد . در خصوص معابر و مسیرهای جهانگردی نیز که مطالعات آن در سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ آغاز شده بود ، اجرای آن از سر گرفته شده و در همین چارچوب بازسازی معابر و رفع موانع از آن ها با همکاری دستگاه های مختلف در حال انجام می باشد . با دانشگاه دمشق نیز برای تبادل تجارب و استفاده از پژوهش ها و پایان نامه های دانشجویان در مورد دمشق قدیمی و دادن تسهیلات به این دانشجویان برای انجام طرح ها و پایان نامه هایشان ، موافقتنامه امضا شده است .

خانم السماره در خصوص احتمال حذف دمشق قدیم از فهرست میراث فرهنگی جهان گفت پس از این که دمشق قدیم از سوی یونسکو به دلیل حوادث ناشی از جنگ ، در لیست خطر قرار گرفت و تهدید حذف آن از فهرست میراث فرهنگی جهانی ، جدی شد ، اخیراً با همکاری اداره کل موزه ها و آثار باستانی گزارشی در مورد وضعیت دمشق قدیم و تمامی طرح ها و نقشه هایی که در آن اجرا شده است تهیه و به یونسکو داده شد تا دمشق قدیم از لیست خطر خارج شود .

خانم السماره در خصوص سرمایه گذاری و بهره برداری از ساختمان های دمشق قدیم گفت در سال های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶  مطالعات برای تهیه طرح توجیهی این کار انجام گرفت و در سال ۲۰۰۸  تصویب و اعلام گردید . در این طرح محورهای مجاز برای سرمایه گذاری و شروط عمومی برای هر نوع سرمایه گذاری و شروط ویژه هر کسب و کار تعیین شده است و چارچوب حاکم بر آن حفظ سبک معماری ویژه دمشق قدیم می باشد به گونه ای که بین دمشق قدیم به عنوان قدیمی ترین پایتخت دایر جهان و اجازه به سرمایه گذاری با شرایط مشخص که خطری برای آن نباشد ، توازن ایجاد شود .          

برگرفته از روزنامه البعث شماره  ۱۶۵۰۶  تاریخ ۲۴/۱۲/۲۰۱۹

تصاویری از دمشق قدیم در دل دمشق کنونی